বয়ঃসন্ধিকালৰ জটিলতা

Ratul rajbangshi February 05, 2025

ডিজিটেল ডেস্কঃ   বয়ঃসন্ধিকাল কৈশোৰৰ পৰা যৌৱনৰ পৰ্বান্তৰ হ’লেও ইয়াৰ সৈতে বহুত কথা সংযোগ থাকে৷ অকল শাৰীৰিকেই নহয়, মানসিকভাৱেও যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন আহে৷ এই জটিল প্ৰক্ৰিয়া তথা সময়খিনিৰ মোকাবিলা কৰাটো অভিভাৱকতো বাদেই আনকি সন্তানৰ নিজৰ পক্ষেও বহু সময়ত কঠিন হৈ পৰে৷ এই জটিল সন্ধিক্ষণ কিদৰে চম্ভালিব পাৰি, সেই সম্পৰ্কে বিশেষজ্ঞই কিছু পৰামৰ্শ আগবঢ়াইছে৷

বয়ঃসন্ধিকালত পিউবাৰ্টি আৰু এডোলেচেন্স এই দুটা পৰিভাষা ওতপ্ৰোতভাৱে জড়িত৷ শৈশৱৰ পৰা যৌৱনৰ মাজৰ অৱস্থাটোক কোৱা হয় এডোলেচেন্স৷ আনহাতে পিউবাৰ্টি ইয়াৰ মাজতে ধৰা হয়৷ অধিকাংশ ল’ৰাৰ ক্ষেত্ৰত বয়ঃসন্ধি আহে ১২ বছৰৰ পাছত৷ এই সময়ত তেওঁলোকৰ যৌনগ্ৰন্থি সক্ৰিয় হৈ উঠে আৰু ইয়াত সহায় কৰে পিটুইটাৰি গ্লেণ্ডে৷ এই গ্ৰন্থিৰ পৰা যি গোনাড সক্ৰিয়কাৰী গ্ৰোথ হৰমন নিঃসৃত হয়, সেইবোৰে ল’ৰাৰ ক্ষেত্ৰত টেষ্টোষ্টেৰন উৎপাদনত প্ৰভাৱিত কৰে৷ যাৰ ফলত তেওঁলোকৰ দেহত বিভিন্ন শাৰীৰিক আৰু মানসিক পৰিৱৰ্তন হোৱা পৰিলক্ষিত হয়৷ ইয়াৰ বাহিৰেও ডোপামিন, গ্লুটামেট, ছেৰোটোনিনৰ দৰে নিউৰ’হৰমনে বিভিন্ন মানসিক পৰিৱৰ্তনত প্ৰভাৱিত কৰে৷ প্ৰসংগতঃ উল্লেখ কৰা ভাল যে ডোপামিন, ছেৰোটোনিনক হেপ্পী হৰমন বোলা হয়, যিহেতু এইবোৰে মানু¸হৰ মেজাজ, আৱেগ আদি নিয়ন্ত্ৰণ কৰে৷ এই হৰমনবোৰ সঠিকভাৱে নিঃসৰণ নহ’লে বয়ঃসন্ধি কালত বিভিন্ন সমস্যাই দেখা দিব পাৰে৷ বিশেষজ্ঞসকলে জনোৱা অনুসৰি এই সময়ত দীঘল হাড়ৰ গ্ৰোথ সকলোতকৈ বেছি হয়৷ যাৰ ফলত এই সময়ত ল’ৰা-ছোৱালী হাত-ভৰি দীঘল হৈ যায়৷ অকল দীঘলেই নহয়, গ্ৰোথ পেইনো হয় এই সময়ত৷ গোটেই শৰীৰৰ বিষ হ’বলৈ ধৰে যদিও চিকিৎসকে কোনো কাৰণ বিচাৰি নাপায়৷ আনহাতে এই সময়খিনিত বহুতৰে শৰীৰৰ ওজন বৃদ্ধি হয়৷ কিয়নো এই সময়খিনি তেওঁলোকে বেছিকৈ বাহিৰত খাবলৈ লয়৷ এইবোৰ ঘটনা ঘটে টেষ্টোষ্টেৰন হৰমনৰ কাৰণে৷ ইয়াৰ ফলত বিভিন্ন অংশৰ কোলাজেন টিছুৰ ওপৰত টান পৰে৷ তাৰ বাবে এই বিষ অনুভৱ হয়৷ 

ইয়াৰ উপৰি কোনো কোনো ল’ৰাৰ ক্ষেত্ৰত এই সময়ত গাইকোমেষ্টিয়া হ’ব পাৰে৷ অৰ্থাৎ ছোৱালীৰ দৰে তেওঁলোকৰ ব্ৰেষ্ট এনলাৰ্জমেণ্ট হ’ব পাৰে৷ এই ক্ষেত্ৰত চিন্তাৰ কোনো কাৰণ নাই বুলিও বিশেষজ্ঞই পৰামৰ্শ দিয়ে৷ বিশেষজ্ঞৰ মতে বয়ঃসন্ধিকালত অধিকাংশৰ ক্ষেত্ৰৰে সাময়িক এটা শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তন, যি অন্ততঃ দুবছৰ ধৰি থাকিব পাৰে৷ এই সীমা বেছি হ’লে অৱশ্যে চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ লোৱা উচিত৷ আনহাতে ভোকেল কৰ্ডৰ পৰিসৰ বৃদ্ধি হোৱাৰ ফলত গলৰ স্বৰ পৰিৱৰ্তন ঘটে৷ গাত পুৰুষালিৰ গোন্ধ প্ৰকট হৈ উঠে আৰু মুখত ব্ৰন ওলোৱাৰ দৰে সমস্যাই দেখা দিয়ে৷ এইবোৰ দৈহিক পৰিৱৰ্তন ঘটে ছেৰাছিৰাম গ্ৰন্থিৰ ছেৰাম হৰমন নামৰ একপ্ৰকাৰৰ নিঃসৰণৰ কাৰণে৷ আনহাতে গোনাল গ্ৰন্থিৰ বৃদ্ধিৰ পাছত ল’ৰাবোৰৰ যৌনাংগৰ বাঢ়িবলৈ আৰম্ভ কৰে৷ প্ৰথমাৱস্থাত বহু ল’ৰাৰ যৌনাংগৰ প্ৰিপিউছ ঠিকমতে মুকলি নহয়৷ 

এই ক্ষেত্ৰত চিন্তাৰ কোনো কাৰণ নাই বুলি বিশেষজ্ঞই মত ব্যক্ত কৰিছে৷ হৰমন নিঃসৰণৰ অপ্ৰতুলতাৰ বাবে এনে হ’লে অথবা যৌনাংগৰ আকাৰ স্বাভাৱিকতকৈ সৰু হ’লে অৱশ্যে চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ লোৱা ভাল৷ প্ৰয়োজনত টেষ্টোষ্টেৰনৰ স্তৰ পৰিমাপ কৰা হয়৷ যদি দেখা যায় যে গোনাডৰ আকাৰ ঠিকে আছে তথা ছিমেন নিঃসৰণৰ প্ৰকাশ ঘটে, তেনেহ’লে চিকিৎসাৰ প্ৰয়োজন নহয়৷ স্বাভাৱিক যৌৱনৰ গতি ঠিকে থকা বুলি জনা যায়, যেতিয়া ৰাত্ৰিকালীন পেনাইল ইৰেকশ্যন, ওয়েট ড্ৰিম আদি পুৰুষসুলভ মানুসক পৰিৱৰ্তন ঘটে৷ যৌৱনৰ ভৰি দিয়া ল’ৰা-ছোৱালীয়ে প্ৰথমাৱস্থাত অস্বস্তি বোধ কৰে যদিও এইবোৰ সকলো স্বাভৱিক প্ৰক্ৰিয়া৷ বৰং এইবোৰ নহ’লেহে চিন্তাৰ কাৰণ হ’ব পাৰে৷

আনহাতে বয়ঃসন্ধি কালত ল’ৰা-ছোৱালীক সঠিকমতে গঢ় দিয়াৰ ক্ষেত্ৰত সমাজ আৰু পৰিৱেশৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা থাকে৷ এনে ক্ষেত্ৰত মনৰ দিশৰ পৰা ল’ৰাটো ডাঙৰ হ’লেও পৰিয়াল পৰিজনে সেইটো ঠিকমতে উপলব্ধি কৰিলেও চম্ভালিব নোৱৰা হয়৷ আনকি বয়ঃসন্ধিৰ বিষয়টোক লৈ ল’ৰাবোৰে নিজেই বিহ৩ল হৈ পৰে আৰু তেওঁলোকৰ মাজত মানসিক দ্বন্দ্বৰ সৃষ্টি হয়৷ কাৰণ প্ৰাপ্তবয়স্কৰ দৰে শৰীৰ আৰু সত্তা হোৱা সত্ত্বেও প্ৰাপ্তবয়স্কৰ দৰে বেছিভাগ ভূমিকাই পালন কৰাত ব্যৰ্থ হয়৷ ১৪-১৬ বছৰীয়া ল’ৰাৰ মাজত কগনিভিটভ এবিলিটি,– অৰ্থাৎ সিদ্ধান্ত লোৱাৰ ক্ষমতা, জীৱনৰ লক্ষ্য স্থিৰ কৰা, প্ৰায়ৰিটি ঠিক কৰা প্ৰাপ্তবয়স্কৰ দৰে হৈ যায়, কিন্তু ডাঙৰসকলৰ যি অভিজ্ঞতা থাকে, তেওঁলোকৰ মাজত তাৰ অভাৱ দেখা যায়৷ উল্লেখ্য যে আমাৰ মস্তিষ্কৰ ফ্ৰণ্টাল লোবৰ যি অংশ , যিয়ে আমাক যুক্তি দিয়ে কোনো বিষয়ত বিচাৰ কৰাত সহায় কৰে, কিন্তু ২২-২৩ বছৰ বয়সৰ আগতে এই অংশই পূৰ্ণতা নাপায়৷ যাৰ ফলত বয়ঃসন্ধিকালত বহু সময়ত ল’ৰা-ছোৱালীক বিপথে পৰিচালিত হোৱা দেখা যায়৷ আনহাতে প্ৰাপ্তবয়স্কৰ ক্ষেত্ৰত অিভজ্ঞতাৰ লগতে আহে সহনশীলতাও৷ তাৰ পাছতে বিবেক বোধৰ সৃষ্টি হয়৷

 যিয়ে নেকি প্ৰাপ্তবয়স্ক লোকক হঠকাৰী সিদ্ধান্ত লোৱাৰ পৰিৱৰ্তে সঠিক সিদ্ধান্ত লোৱাত সহায় কৰে৷ আনহাতে কিছু ল’ৰাৰ ক্ষেত্ৰত আৰ্লি পিউবাৰ্টি বা সময়ৰ আগতে বয়ঃসন্ধিকাল আহিলে, তেনে ক্ষেত্ৰত শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তনৰ উপৰি মস্তিষ্ক সেই সময়ত পৈণত নহয়৷ সেই ল’ৰা বা ছোৱালীবোৰে সমবয়সীয়াৰ সৈতে মিলিবলৈ অসুবিধা পায়৷ যাৰ কাৰণে তেওঁলোক আকৃষ্ট হয় তেওঁলোকতকৈ ডাঙৰ বয়সৰ লোকৰ প্ৰতি৷ বয়ঃসন্ধিকালৰ আৰু এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ বিষয় হ’ল আত্ম পৰিচিতি বা আইডেনটিটি৷ আমি কোন, আমি কি বিচাৰিছোঁ? আমি যিকোনো উপায়েৰে প্ৰচুৰ অৰ্থ, দামী গাড়ী, মোবাইল, ঘড়ী বিচাৰোঁ৷ নাইবা আৰু ভালদৰে পঢ়া-শুনা কৰি উচ্ছশিক্ষা অৰ্জন কৰি ভৱিষ্যতে ভাল কেৰিয়াৰ গঢ়িবলৈ বিচাৰোঁ৷– এইধৰণৰ বিভিন্ন প্ৰশ্নই বিহ্বল কৰে কিশোৰ মনক৷ আমাৰ চাৰিওফালে কাংক্ষিত বস্তুৰ সংখ্যা যিদৰে বাঢ়িছে, একেদৰে বাঢ়িছে এই দ্বন্দ্বও৷ বহু ক্ষেত্ৰতে এই অপ্ৰাপ্তি যিমানেই বাঢ়ি গৈ থাকে, সিমানেই কিশোৰ-মন অৱসাদগ্ৰস্ত হৈ পৰে৷ বিপদগামী হৈ পৰে৷ এনে অৱস্থাত কেতিয়াবা নিজকে সমাজৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখি জীৱনৰ চৰম পথ গ্ৰহণ কৰে৷ 

এই ক্ষেত্ৰত কিন্তু বিশেষজ্ঞৰ পৰামৰ্শৰ অতি আৱশ্যক৷ অকল এয়াই নহয়, সন্তান যেতিয়া ডাঙৰ হয়, তেতিয়া বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত চাহিদাও বাঢ়ে৷ ইয়াৰ ভিতৰত পঢ়া-শুনাকে ধৰি সম্পৰ্কৰ দিশতো৷ ইয়াৰ ঠিকমতে চম্ভালিব নোৱাৰিলে সমস্যাৰ সৃষ্টি হয়৷ অকল ছোৱালীৰ ক্ষেত্ৰতে নহয়, ল’ৰাবোৰেও নিৰ্যাচনৰ চিকাৰ হয়৷ কিন্তু সমস্যাটো হ’ল চাইল্ডহুড ছেক্‌ছুৱেল এবিউছৰ ক্ষেত্ৰত ল’ৰাবোৰৰ অভিযোগ অধিকাংশ ক্ষেত্ৰত কমকৈ প্ৰাধান্য দিয়া হয়৷ যিয়ে পৰৱৰ্তী জীৱনত তেওঁলোকৰ স্বাভাৱিক জীৱন-যাপনক প্ৰভাৱিত কৰে৷
 

বয়ঃসন্ধিকালৰ পাছত তেওঁলোকৰ সন্তান যে ডাঙৰ হৈছে সেই কথাটো অভিভাৱকে বুজিব লাগিব, অনুভৱ কৰিব লাগিব৷ এই ট্ৰেনজিশ্যনৰ সময়ত সন্তানে অৱধাৰিতভাৱে স্বাধীনচিটিয়া হ’বলৈ বিচাৰে৷ সেয়ে মাক-দেউতাকে সেই স্বাধীনতা তেওঁলোকক দিয়া উচিত৷ এই বয়সত যিসকলে বন্ধুৰ সৈতে আড্ডা মাৰিব, চিমেনা চাব, মোবাইল গেম খেলিব, ছিৰিজ চাব, সিমানেই পঢ়াৰ সময়তো পঢ়া-শুনাত গুৰুত্ব দিব, পৰীক্ষাত ভাল নম্বৰ পাবলৈ সক্ষম হ’ব৷ সেই দিশতহে গুৰুত্ব দিব৷ যিসকলে এই সামঞ্জস্য ৰাখিব পাৰে, তেনে সন্তানক হয়তো প্ৰয়োজনীয় নিয়ন্ত্ৰণত ৰাখিলেই যথেষ্ট৷ কিন্তু যিসকলে এই নিয়ম মানি নচলে, তেনে সন্তানৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ পৰিধি বঢ়োৱাৰ প্ৰয়োজন৷ কিন্তু কেতিয়াও সেইটো সংৰক্ষণ হোৱা উচিত নহয়৷ তেনে কৰিলে অভিভাৱক ৰ সৈতে সন্তানৰ দূৰত্ব বঢ়াৰ আশংকা থাকে৷ 

আনহাতে অভিভাৱকে সন্তানক জীৱন-শিক্ষা বা জীৱন-জ্ঞান দিব বিচাৰিলে, সেই নিয়মখিনি যাতে অভিভাৱকেও নিজৰ জীৱনত পালন কৰে৷ অথবা নিজৰ জীৱনৰ আটাইতকৈ  কঠিন সময়ত কিদেৰে মোকাবিলা কৰি জীৱন যুদ্ধত আগুৱাই গৈছিল, কিদৰে সেইবোৰ সমস্যাৰ সন্মুখীন হৈ জয়ী হ’ব পাৰিছিল, সেইবোৰ কথা সন্তানক বহুৱাই লৈ আলোচনা কৰিলে, সন্তানেও আহি থকা দিনবোৰৰ সৈতে মোকাবিলা কৰাৰ সাহস পাব আৰু স্বাৱলম্বী তথা অভিজ্ঞ হ’বলৈ শিকিব৷ একেদৰে ছোৱালীৰ ক্ষেত্ৰতো মাক-দেউতাকে বন্ধুসুলভ আচৰণেৰে জীৱনৰ পাঠ শিকালে সমাজত সুনাগৰিক হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা হোৱাত সহায়ক হয়৷

Share This