দৰিদ্ৰতাৰ হাৰ

dainik janambhumi July 09, 2025

ডিজিটেল ডেস্ক: ভাৰতত দৰিদ্ৰতাৰ হাৰক লৈ শেহতীয়াকৈ সৃষ্টি হৈছে চর্চা আৰু আলোচনা-সমালোচনাৰ। যোৱা জুন মাহৰ ৭ তাৰিখে ভাৰত চৰকাৰৰ প্ৰেছ ইনফৰমেশ্যন ব্যুৰ'ই জাৰি কৰা এটা বিজ্ঞপ্তিৰ পাছতে দেশজুৰি বাতৰি প্রকাশ হৈছিল যে বিশ্ব বেংকৰ শেহতীয়া তথ্য অনুসৰি ভাৰতত চৰম দৰিদ্ৰতাত বাস কৰা লোকৰ হাৰ যোৱা দশকটোত ২৭.১ শতাংশৰ পৰা ৫.৩ শতাংশলৈ হ্রাস পাইছে।

বিশ্ব বেংকৰ দৰিদ্রতা বিষয়ক তথ্যত প্রকাশ পাইছে যে ২০১১-১২ চনৰ পৰা ২০২২-২৩ চনলৈ ভাৰতত চৰম দৰিদ্রতাত বাস কৰা লোকৰ সংখ্যা ৩৪.৪৫ কোটিৰ পৰা ৭.৫২ কোটিলৈ হ্রাস পালে। অর্থাৎ প্রায় ২৬.৯ কোটি লোক এই সময়ছোৱাত চৰম দৰিদ্ৰতাৰ পৰা উদ্ধাৰ পালে। উল্লেখযোগ্য যে বিশ্ব বেংকে দৰিদ্রতা নিৰ্ণয়ৰ বাবে পূৰ্বৰ দৈনিক জনমূৰি ২.১৫ ডলাৰ উপাৰ্জনৰ (২০১৭ চনৰ পি পি পি বা ক্রয় ক্ষমতা সমতুল্যতা) সলনি দৈনিক জনমূৰি ৩ ডলাৰ উপাৰ্জনৰ (২০২১পি পি পি) নতুন আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় দাৰিদ্র্য সীমাৰেখা ব্যৱহাৰ কৰিছিল। চৰম দৰিদ্ৰতাৰ পৰা দেশৰ উত্থান ঘটাটো ভাৰতবাসীৰ বাবে আনন্দৰে কথা। কিন্তু এই বিষয়ত সমালোচনাও হৈছে। সমালোচনা হৈছে বিৰোধী দলৰ পৰা, সমালোচনা হৈছে বিভিন্ন অর্থনৈতিক বিশ্লেষকৰ পৰা। দৰিদ্ৰতাৰ হাৰৰ বিষয়েও বিভিন্ন বিশ্লেষকে বিভিন্ন তথ্য প্রকাশ কৰিছে। এনে এক বিশ্লেষণত 'ৱায়াৰ' আলোচনীত শ্যামা জ'ছ আৰু চিৰাজ হুছেইনে কৰা এক বিশ্লেষণত দেখুওৱা হৈছে কিদৰে ২০২২-২৩ চনৰ 'পৰিয়ালৰ উপভোগ ব্যয় অধ্যয়ন' (এইচ চি ই এছ) ব্যৱহাৰ কৰি বিভিন্ন বিদ্বানে দৰিদ্ৰতাৰ পৃথক পৃথক গণনা কৰিছে। ৰংগৰাজন সমিতিৰ বিধিতত্ত্বৰ (মেথডলজি) ভিত্তিত দাৰিদ্র্য সীমাৰেখা পুনৰ গণনা কৰি ২০২৪ চনৰ সেতু, সূর্য আৰু ৰাজাৰ অধ্যয়নত পোৱা গৈছে যে ভাৰতত ২০২২-২৩ বৰ্ষত দৰিদ্ৰতাৰ হাৰ ২৬.৪ শতাংশ। ইয়াৰ বিপৰীতে টেণ্ডুলকাৰ আৰু ৰ‍ংগৰাজনৰ বিধিতত্ত্ব ব্যৱহাৰ কৰি কৰা হিমাংশু, লেনজাউ আৰু স্কিৰমাৰৰ গণনাত পোৱা গৈছে যে ২০২২-২৩ বর্ষত ভাৰতত দৰিদ্ৰতাৰ হাৰ ৯.৯ শতাংশৰ পৰা ১২.২ শতাংশৰ ভিতৰত। ৰংগৰাজন আৰু দেৱে (২০২৪) ২০২২-২৩ বর্ষৰ বাবে কৰা দৰিদ্রতাৰ হাৰৰ গণনাত পোৱা গৈছে যে দৰিদ্রতাৰ হাৰ ১০.৮ শতাংশ। আচলতে দৰিদ্ৰতাৰ সীমাৰেখাৰ সংজ্ঞাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি দৰিদ্রতাৰ হাৰ পৃথক পৃথক হোৱা দেখা যায়। ইণ্ডিয়া টুডে'ত প্রকাশ পোৰা এখন প্রতিবেদনত কোৱা হৈছে, 'চাৰিজনৰ ভিতৰত এজন ভাৰতীয়ই (৩৫ কোটিতকৈ অধিক লোক) এতিয়াও দৰিদ্রপীড়িত লোকৰ দৰে জীৱন নির্বাহ কৰি থাকিব লগা হৈছে। এই লোকসকল অৱশ্যে 'অত্যন্ত দৰিদ্র' শ্ৰেণীত নপৰে, কিন্তু পুষ্টিকৰ খাদ্য, নিৰাপদ ঘৰ, স্বাস্থ্য সেৱা আৰু শিক্ষাৰ দৰে বুনিয়াদী প্রয়োজনসমূহৰ পৰা এতিয়াও তেওঁলোক দূৰৈত।' আনহাতে, দেওবাৰে কংগ্ৰেছে দাবী কৰে, 'নিম্ন-মধ্য আয়ৰ দেশ ৰূপে ভাৰতত দৰিদ্রতা গণনাৰ সঠিক পদ্ধতি হৈছে দৈনিক ৩.৬৫ ডলাৰ উপাৰ্জন। এই হিচাপ মতে বিশ্ব বেংকে কয় যে ২০২২ চনত ভাৰতৰ দৰিদ্ৰতাৰ হাৰ ২৮.১ শতাংশ।' কংগ্রেছে দেওবাৰে কিছু তথ্য প্রদর্শন কৰি দাবী কৰিছিল যে ভাৰতৰ দৰিদ্ৰতাৰ হাৰ ২৮ শতাংশ। উল্লেখযোগ্য যে বিশ্ব বেংকে শেহতীয়াকৈ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় দাৰিদ্র্য সীমাৰেখা জনমূৰি দৈনিক উপার্জন ২.১৫ ডলাৰৰ (২০১৭ দৰত) পৰা দৈনিক জনমূৰি উপার্জন ৩ ডলাৰলৈ বৃদ্ধি কৰিছে। ইয়াৰ লগতে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় দাৰিদ্র্য সীমাৰেখা নিম্ন-মধ্য আয়ৰ দেশৰ বাবে দৈনিক জনমূৰি ৩.৬৫ আৰু উচ্চ মধ্য আয়ৰ দেশৰ বাবে দৈনিক জনমূৰি আয় ৮.৩০ ডলাৰ কৰিছে। মন কৰিবলগীয়া ৩ ডলাৰ মানে ভাৰতীয় টকাত ২৫৭ টকা। কিন্তু ২০২১ চনৰ ক্রয় ক্ষমতা সমতুল্যতা বা পি পি পি অনুসৰি ইয়াৰ ভাৰতীয় মান ৬১.৩৪ টকা। অর্থাৎ এটা পৰিয়ালয়ত যদি ৪জন সদস্য থাকে, তেন্তে উক্ত চাৰিজনীয়া পৰিয়ালে প্রতি মাহে ৭,৩৬০.৮ টকাতকৈ অধিক উপার্জন কৰিলে তেওঁলোক দৰিদ্র বুলি শ্রেণীবদ্ধ নহ'ব। সেয়ে, ভাৰতৰ দৰিদ্ৰতাৰ হাৰৰ বিষয়টো এতিয়াও এটা চূড়ান্ত সিদ্ধান্তলৈ অহা নাই বুলিয়ে ক'ব পাৰি।

Share This