নির্বাচন আয়োগ কোন পথে?

dainik janambhumi July 12, 2025

ডিজিটেল ডেস্ক : সংসদীয় ব্যৱস্থাৰ গণতন্ত্রত জনপ্রতিনিধি নির্বাচন ব্যৱস্থা অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। কাৰণ নির্বাচিত জনপ্রতিনিধিয়েই দলীয় ব্যৱস্থাৰ জৰিয়তে চৰকাৰ গঠন কৰে, আইন প্রণয়ন কৰে আৰু প্ৰশাসন পৰিচালনা কৰে। সেয়েহে জনপ্রতিনিধি নিৰ্বাচনৰ ব্যৱস্থা স্বচ্ছ আৰু নিকা নহ'লে গণতান্ত্রিক ব্যৱস্থাই পংগু হৈ পৰিব। আমাৰ সংবিধানে নির্বাচন ব্যৱস্থাত সকলোধৰণৰ স্বচ্ছতা-নিৰপেক্ষতা বৰ্তাই ৰাখি সুস্থ নিৰ্বাচন পৰিচালনাৰ বাবে এটা স্পষ্ট ৰূপৰেখা তৈয়াৰ কৰি দিছে। নির্বাচন পৰিচালনাৰ বাবে এটা স্বতন্ত্র নির্বাচন আয়োগ গঠন কৰিছে। এই আয়োগৰ আয়ুক্তসকলক নিৰ্বাচন কৰাৰো বিধি-ব্যৱস্থা প্রণয়ন কৰিছে। তেনে এক ব্যৱস্থাৰ মাজেৰেই ২০১৪ চনত ইউ পি এ মৰ্চাক পৰাজিত কৰি এন ডি এ মৰ্চাই চৰকাৰ গঠন কৰিছে। নৰেন্দ্ৰ মোদী প্রধানমন্ত্রী হৈছে। ইউ পি এ মৰ্চা হ'ল ভাৰতীয় জনতা পার্টি সর্বস্ব মর্চা। এই মর্চাই বিজেপি দলৰ ইচ্ছাক বাধা দিব নোৱাৰে। সেইবাবেই যোৱা প্ৰায় বাৰ বছৰত দেশৰ সাংবিধানিক গাঁথনি বিধি-ব্যৱস্থাই অনুমোদন নকৰা, বহু অবাঞ্ছিত ৰাজনৈতিক কার্য দেশখনত ঘটিছে। তাৰে ভিতৰত এটা হৈছে নির্বাচন আয়োগৰ আয়ুক্ত নিয়োগ সম্পর্কীয় বিধিৰ সলনি। পূর্বে প্রধানমন্ত্রী, বিৰোধী দলপতি আৰু উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ মুখ্য ন্যায়াধীশ- এই তিনিজনীয়া নির্বাচক ম্যালয়ে নির্বাচন আয়ুক্ত নির্বাচিত কৰিছিল। অর্থাৎ, দুজন নির্বাচক হ'ব সংসদীয় আৰু তৃতীয়জন হ'ব ন্যায়িক ব্যৱস্থাৰ প্রতিনিধি। সংবিধানে আশা কৰিছিল চৰকাৰ আৰু বিৰোধী পক্ষৰ ভোট দুটা পৰস্পৰৰ বিপৰীতে যাব পাৰে। সেয়েহে ন্যায়াধীশৰ ভোটে নিৰপেক্ষতা অৱলম্বন কৰি নিৰ্ণায়ক ভূমিকা ল'ব পাৰে। অর্থাৎ, স্বচ্ছতা-নিৰপেক্ষতাক নির্বাচন আয়ুক্ত নির্বাচন আৰু নির্বাচনী পৰিচালনাৰ ক্ষেত্ৰত সংবিধানে যে অত্যধিক গুৰুত্ব দিছে- সেই কথা ইয়াৰ দ্বাৰা বোধগম্য হয়। নৰেন্দ্ৰ মোদী চৰকাৰে কোনো কাৰণ অবিহনেই আমাৰ সংবিধানে দিয়া দিক-নির্দেশ অমান্য কৰি কেবিনেটৰ সিদ্ধান্তৰে এই ব্যৱস্থা সলনি কৰে। নির্বাচন আয়ুক্ত নির্বাচন প্রক্ৰিয়াৰ পৰা একমাত্ৰ নিৰপেক্ষ আৰু অৰাজনৈতিক ভোট, উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ মুখ্য ন্যায়াধীশক অপসাৰণ কৰি তাৰ ঠাইত এজন জ্যেষ্ঠ কেন্দ্রীয় কেবিনেট মন্ত্রী অন্তৰ্ভুক্ত কৰাত তিনিজনীয়া নির্বাচক মণ্ডলীত চৰকাৰখনৰ ভোট দুটা হৈ পৰিল। নির্বাচন আয়ুক্তৰ নিযুক্তি প্রক্রিয়া সম্পূর্ণ একদলীয় হৈ পৰিল। স্বচ্ছতা-নিৰপেক্ষতা তথা নিকা আৰু শান্তিপূর্ণ নির্বাচন প্রক্রিয়াত প্ৰথমবাৰলৈ আউল লাগিল।

নির্বাচন আয়োগ গঠন যেতিয়া শাসক দল ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টিৰ মর্জিমতে হ'বলৈ আৰম্ভ হ'ল তেতিয়াৰ পৰাই নিৰ্বাচন আয়োগৰ বিৰুদ্ধে নানা গুৰুত্বপূর্ণ অভিযোগ উঠিবলৈ ধৰিলে। নির্বাচন প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা স্বচ্ছতা আৰু নিৰপেক্ষতা অন্তর্ধান হ'ল। তথ্য-প্রমাণসহ দাখিল কৰা অভিযোগৰ ক্ষেত্ৰতো শাসক দলীয় নেতাক ৰেহাই দিয়া হ'ল। সামান্য জগৰতে বিৰোধী পক্ষৰ নেতাক কঠোৰ ব্যৱস্থা গ্রহণ কৰা হ'ল। ইতিমধ্যে ভাৰতীয় জনতা পার্টি-নেতৃত্বাধীন মৰ্চাৰ বিৰুদ্ধে প্রতিষ্ঠান-বিৰোধী ঢৌ উঠিল। বহু ৰাজ্যত বিধানসভাৰ নিৰ্বাচনত পৰাস্ত হ'ব লগা হ'ল। এনে এক পৰিস্থিতিত বিপৰ্যয়ৰ পৰা ৰক্ষা পাবলৈ নিৰ্বাচন আয়োগক চৰকাৰী প্ৰশাসন যন্ত্ৰই ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে। এইধৰণৰ অভিযোগ ৰাজহুৱাকৈ বিৰোধী পক্ষই তুলি ধৰিলে। এনে প্রশ্নৰ ক্ষেত্রত নির্বাচন আয়োগ নির্বিকাৰ হৈ থাকিল। কিন্তু হাৰিয়ানা, দিল্লী, মহাৰাষ্ট্ৰ আদি ৰাজ্যৰ নিৰ্বাচনৰ ক্ষেত্ৰত আৰু বিশেষকৈ যোৱা লোক সভাৰ নিৰ্বাচনত, নির্বাচন আয়োগৰ বিতর্কিত ভূমিকা পুনৰ আলোচনালৈ আহিল। নির্বাচনত প্রদান কৰা ভোটতকৈ গণনা কৰা ভোটৰ সংখ্যা ব্যাপকভাৱে বৃদ্ধি পোৱা, আকস্মিকভাৱে ভোটৰ তালিকাৰ পৰা নির্দিষ্ট কিছুসংখ্যক ভোটাৰৰ নাম বাদ পৰা, অচিন-অজান ভোটাৰৰ নাম ৰহস্যজনকভাৱে ভোটাৰ তালিকাত অন্তর্ভুক্ত হোৱা আদি কিছুমান কাম বিৰোধী ৰাজনৈতিক দলৰ অলক্ষিতে ঘটিবলৈ ল'লে। মহাৰাষ্ট্ৰত স্বয়ং উদ্ধৱ থাকৰেই তেনে অজস্র অভিযোগ তথ্যসহ সংবাদ মাধ্যমৰ আগত দাঙি ধৰে।

শেহতীয়াকৈ বিহাৰ বিধানসভাৰ নিৰ্বাচনৰ ক্ষেত্ৰতো নির্বাচন আয়োগে পূর্বে কেতিয়াও নোহোৱা-নোপোজাধৰণৰ এবিধ ভোটাৰ তালিকা সংশোধনীৰ ব্যৱস্থা কৰে। আকস্মিক আৰু পূর্ব দৃষ্টান্তবিহীনধৰণৰ ভোটাৰ তালিকা সংশোধনীৰ জাননী দিয়া হয়। নির্বাচন প্রক্ৰিয়া আৰম্ভ হোৱাৰ পূৰ্বে দিয়া এই জাননীত ভোটাৰৰ হাতত থকা বহু বৈধ তথ্য-পাতি গ্রহণ কৰা নহ'ব বুলি ঘোষণা কৰা হয়। উদ্দেশ্য-বিৰোধী পক্ষলৈ যোৱাৰ সম্ভাৱনা থকা ভোটাৰক তালিকাৰ পৰা বহির্ভূত কৰা। সংবিধানৰ দ্বাৰা নিযুক্ত আয়োগে ভোটাৰৰ ৰাজনৈতিক অধিকাৰ কৰ্তন কৰাৰ বিৰুদ্ধে বিভিন্ন সংগঠন উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ দ্বাৰস্থ হ'ব লগা হয়। আধাৰ কাৰ্ড, ৰেছন কার্ড, ভোটাৰ কাৰ্ডক বৈধ নথি বুলি ঘোষণা কৰাৰ লগতে উচ্চতম ন্যায়ালয়ে নির্বাচন আয়োগক সংবিধানৰ লক্ষ্মণ-ৰেখা অতিক্ৰম নকৰিবলৈ সতৰ্ক কৰি দিয়ে। নির্বাচনত জয়লাভৰ বাবে গ্রহণ কৰিব খোজা এনে চমু উপায়ে নাগৰিকক চিন্তিত কৰি তুলিছে।

Share This